Dünyada birçok çocuk sıkıntı ve travmatik durumlarla karşı karşıya kalmaktadır. Savaş, göç, doğal afetler ve şiddet, çocukların ruh sıhhati ve gelişimi üzerinde olumsuz tesir yapabilen nedenlerden bazılarıdır. Bu bağlamda, çocuklar için psikososyal çalışmaların kıymeti artmaktadır. Bu çalışmalar yalnızca çocukların ruhsal yaralarını güzelleştirmek için değil, tıpkı vakitte onların toplumsal ve bilişsel maharetlerinin gelişimi için de kıymetli bir rol oynamaktadır.
Travma ve sıkıntı olaylar yaşamış çocuklar için psikososyal çalışmalar çok kıymetlidir. Bu çalışmalar, çocukların fizikî, zihinsel ve toplumsal gelişimi üzerinde olumlu bir tesir yapabilir.
Savaş ve silahlı çatışmalar, mecburî göçler, aile içi yahut toplumsal şiddet, doğal afetler, istismar, aile üyelerinin yahut yakınların kaybı, önemli hastalıklar yahut kazalar çocukların ruh sıhhati ve gelişimi üzerinde derin ve uzun periyodik bir tesir yapabilir. Bu tıp olayların sonucunda uykusuzluk ve kabuslar, çok kaygı ve keder, dikkat gücünde azalma, çok öfke, toplumsal ilgi ve özgüven sıkıntıları, öğrenme zorlukları ortaya çıkabilir.
Psikososyal çalışmalar, çocukların travmatik tecrübelerle daha güzel başa çıkmalarına ve olağan ve kaliteli bir yaşama dönmelerine yardımcı olabilir. Bu çalışmalar birçok açıdan yararlıdır. Öncelikle, çocukların travmatik anılarla daha güzel başa çıkmalarına yardımcı olur ve çok endişe ve hüzün üzere belirtileri azaltır. Ayrıyeten, çocuklarda güvenlik ve itimat hislerini güçlendirebilir ki bu, olağan hayatları için çok kıymetlidir.
Grup aktiflikleri ve ortak oyunlar aracılığıyla, çocuklar toplumsal ve bağlantı maharetlerini geliştirebilirler. Psikososyal çalışmalar, çocukların hayatın zorluklarına karşı direncini artırabilir. Birebir vakitte, çocuklar hislerini nasıl tanıyacaklarını ve onlarla nasıl başa çıkacaklarını öğrenirler.
Bu çalışmalar ayrıyeten çocukların geleceklerine daha olumlu bakmalarına ve umutlarını güçlendirmelerine yardımcı olabilir. Sonuç olarak, çocuklar problemlerle olumlu ve barışçıl bir formda nasıl başa çıkacaklarını öğrenirler. Bu formda, psikososyal çalışmalar genel olarak çocukların ruh sıhhati ve gelişimi üzerinde olumlu bir tesir yapabilir ve onları daha düzgün bir ömür için hazırlayabilir.
Psikososyal çalışmalar çoklukla aile üyelerini de içerir, bu da çocuk ve aile ortasındaki bağlantıların güçlenmesine neden olur.
2019 yılında Suriye’de yapılan bir araştırma, psikososyal çalışma programına katılan çocukların ruh sıhhati ve toplumsal münasebetler alanında bariz bir ilerleme gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmalara katılan çocuklar daha az travma belirtisi göstermiş ve işbirliği marifetleri artmıştır. (UNICEF, 2019)
Başka bir araştırma, psikososyal çalışmaların travmatize olmuş çocukların akademik gelişimi üzerinde olumlu bir tesir yapabileceğini göstermektedir. Bu çalışmalara katılan çocuklar, okuma ve matematikte daha uygun sonuçlar elde etmiş ve dikkat güçleri artmıştır. (Save the Children, 2020)
Psikososyal çalışmalar, bölgenin kültürüne ve çocukların özel gereksinimlerine nazaran olmalıdır. Bu, çocukların bu çalışmalar içinde kendilerini daha rahat ve inançta hissetmelerine neden olacaktır. Aile ve toplum da bu çalışmalara katıldığında, bu çalışmaların tesiri daha kalıcı olur ve çocuklar daima bir takviye alabilirler.
Bu çalışmalarda eğitim ve ruh sıhhati uzmanlarının yer alması gerekir. Bu, çalışmaların bilimsel ve profesyonel bir halde yürütülmesini sağlayacaktır. Bu çalışmaların sürekliliği olmalı ve yalnızca kısa vadeli projeler olarak görülmemelidir. Daima çalışmalar, çocuklar üzerinde daha derin ve uzun müddetli bir tesir yapabilir.
Sanat, oyun ve yaratıcı aktifliklerin kullanılması bu çalışmaların tesirini güçlendirebilir. Bu, çocukların kelamlı olmayan bir halde de kendilerini tabir etmelerine ve hislerini ortaya çıkarmalarına imkan tanır.
Öğretmenler de psikososyal çalışmalar konusunda eğitilmelidir ki okul ömründe da çocuklara takviye olabilsinler.
Sonuç olarak, çocuklar için psikososyal çalışmalar, bilhassa travma yaşamış olanlar için, ruh sıhhatlerinin korunmasında ve genel gelişimlerinde değerli bir rol oynayabilir. Lakin, bu çalışmaların profesyonel, daima ve çocukların özel gereksinimlerine nazaran yürütülmesi gerekir. Bu biçimde, daha güçlü, sağlıklı ve umut dolu bir kuşak yetiştirebiliriz.
*Psikolog, Mardin. [email protected]
Kaynakça
– UNICEF. (2019). Psychosocial Support for Children in Syria: A Case Study.
– Save the Children. (2020). The Impact of Psychosocial Support on Academic Performance of Traumatized Children in Uganda.
– Özcan, B., & Kırca, N. (2019). Travmaya maruz kalan çocuklarda psikososyal takviye uygulamaları ve hemşirelik yaklaşımı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(4), 302-308.
– Erden, G., & Gürdil, G. (2009). Savaş yaşantılarının akabinde çocuk ve ergenlerde gözlenen travma reaksiyonları ve psiko-sosyal yardım teklifleri. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 1-13.