“Siz hiç zırhını giymiş, iki kılıç kuşanmış, topuzunu omuzuna atmış, sırtına yayını asmış, sağında solunda hançerleri kınında bir alp yiğit gördünüz mü? Göremezsiniz zaten! Cet binse yükten at çöker. Kılıcını savursa okları dağılır. Topuzunu sallasa hançerleri uçuşur. ‘Aptallığın sonu yoktur’ derler fakat bir tartışmayı kazanacağım diyerek her bir tekniği uygulamaya kalkmak aptallığın sonları zorlamak olacaktır…”
Murat Nedim, “Yenilmez Ol!” başlığını taşıyan yeni kitabında okurlarına bu uyarıyı yapıyor…
Münazara, münakaşa, pazarlık, laf dalaşı, rehine kurtarma operasyonu, arabuluculuk, sorgulama üzere farklı başka başlıklarda ele alınabilecek “tartışma kültürü” üzerine çalışan Nedim, “Öğreneceğiniz bu taktiklerin, yapacağınız tartışmalarda yüzde 100 muvaffakiyet kazandıracağını sav etmiyoruz lakin hayatınıza yeni bir bakış açısı getireceğine eminiz” diyor.
Kitabının “Psikolojik Taktikler” kısmında bilim insanları tarafından yapılan araştırmaları aktaran Nedim, “Sorgu Taktikleri” kısmında bilhassa son 100 yılda kapalı servislerin ve emniyet ünitelerinin zanlılar üzerinde uyguladığı teknikleri ele alıyor. “Savaş Taktikleri” kısmında büyük kumandanların kullandığı metotları ve son olarak “Manipülatif Taktikler” başlığı altında da filozoflardan, tanınmış siyasetçilere, reklamcılardan tiyatroculara, iş insanlarından mafya babalarına kadar kitleler üzerinde tesiri olmuş figürlerin taktiklerini paylaşıyor.
Odatv’ye konuşan Murat Nedim, yeni kitabıyla ilgili şunları söyledi:
“Öncelikle şunu belirtmem gerek, bu kitap şahsî gelişim raflarında yer alacak olsa da aslında esere kişisel farkındalık kitabı diyebiliriz. Neden diyeceksiniz? Zira kitaptaki 50+1 hususun pek birçoklarını şuurlu yahut bilinçsiz bir formda gün içinde uyguluyoruz. Lakin tartışmalarımızda ne kadar gerçek ve tesirli uyguluyoruz yahut nasıl yanlış uyguluyoruz ki oklar bize dönüyor? İşte bu kitabı yazmaya başlamadan evvelki sorunumuz buydu ve editör grubumuzla bunları ince delikli bir süzgeçten geçirip, bize uygun bir kitap çıkarmaya çaba ettik.
Burada ‘bize uygun’ sözünün ayrıyeten altını çizmek istiyorum zira gibisi kitapların İngilizce yahut farklı lisanlarda yazıldığı, çevrildiği ve okuyucuya sunulduğu bir gerçek lakin pek de bizden yani Türkçe olmuyor. Tartışmalarda lisan faktörü, kültürel mizaç, mimikler yahut duygusal hararet farklılık gösterebiliyor.
Şunu da belirteyim kitaptaki hususların okuyucuya iş yerinde, okulda, meskende yahut hayatın rastgele bir alanında yalnızca ve yalnızca tartışmaları kazandıracağını söylememek lazım. Birtakım hususların mesleklerine de farklı bir bakış açısı getireceğini umuyorum ve kitabı bitirenlerin ‘A, o denli miymiş?’ diyeceğini varsayım ediyorum. Ve şunu da söyleyebilirim ki onlarca maddeyi öğrenip, tartışmalarda hepsini birden kullanmak felaketiniz olabileceği üzere tek bir unsurun hayatınızı değiştirdiğini de şahit olabilirsiniz.”
Madem bu işin kitabını yazdınız… Size nazaran Türkiye’nin en güzel polemikçisi kim?
“Polemik için siyasal, bilimsel, edebi yahut düşünsel bir hususta gerçekleştirilen yazılı yahut kelamlı tartışma diyebiliriz. Batı toplumlarda polemikler çoğunlukla olumlu sonuca varmak için cereyan ederken, bizde maalesef çoğunlukla amiyane tabirle ‘boklama’, aşağılama, prestijden düşürme üzerine dönüyor. Gerçek manada elle tutulur en değerli polemikçilerimizden biri olarak Fatih Altaylı’yı gösterebilirim… Polemik ismi altında her türlü pisliğin aktığı tartışmaları gerçekleştirenlerin isimleri ise herkesin malumu… Bilhassa kendisine gazeteciyim diyen bir güruh var ki isimlerini anmaya değmez.”
Son devrin en tesirli polemiği hangisiydi?
“Son periyodun dikkat çeken polemik başlıkları olarak Gazze, yüksek faiz, düşen satın alma gücü ve TFF seçimleri gösterilebilir. En tesirli, hafızalarda kalan polemiğin konusuna gelirsek Diamond Tema’nın başlattığı “Hz. Ayşe’nin evlilik yaşı” tartışmasını gösterebilirim… Sanırım o polemiğe de son noktayı tonla ilahiyatçı varken gazeteci Soner Yalçın koymuştu. Bu ortada hakkını yememek lazım, Diamond Tema da hem entelektüel seviyede hem de beden lisanını kullanması bakımından âlâ bir tartışmacı.”
Türk televizyonculuk tarihine damga vuran polemiklerden biri olan Ali Koç-Aziz Yıldırım canlı yayın tartışmasını nasıl yorumlarsınız?
“Gerçekten de televizyon tarihi açısından inanılmaz bir reyting, inanılmaz bir olaydı… Bu türlü bir tartışma 20-30 yılda bir yaşanıyor. Lakin tartışmanın kalitesi bence beklenen etkiyi veremedi. Ali Koç’un canlı yayındaki beden lisanı ‘küstah’ ve iticiydi. Telaffuzları ise saldırgandı. Aziz Yıldırım ise hem bedenen hem ruhen dağınıktı. Doğal burada şeker hastası oluşunun ve yaşının da tesiri var. O tartışmada argümanlarını daha net ortaya ortaya koyan Ali Koç’un biraz önde bitirdiği söylenebilir. Öte yandan Aziz Yıldırım’ın performansı da bir örnek: Dağınıklık, haklı olduğunuz bahislerde dahi ifadeyi karşı tarafa geçirememenize sebep oluyor.”
İşte Murat Nedim’in kitabından evvel çıkan kimi kısımlar:
KONUŞULMAYACAKLAR LİSTESİ
“Bu size mantık dışı gelebilir lakin bazen tartışmalarda ne konuşmayacağınızı bilmek ne konuşacağınızı bilmekten çok daha değerlidir. Bu taktik, en çok dikkatinizi temel noktalara yönlendirmek ve o anda kıymetli olmayan durumdan kaçınmak için kullanılır. Çoğunlukla bir projenin başlangıcındaki ağır tartışmalarda neye odaklanacağınıza karar vermek çok sıkıntı olabilir. Bu liste, neyin muhakkak konuşulmayacağına en baştan karar vermenizi sağlar.”
AÇLIKLA İMTİHAN SIKINTI İŞ…
“1981-82 yıllarında ABD Adalet Bakanlığı ilginç bir sorunla karşı karşıya kaldı. Bu sorun, sistemin alt dereceli genel mahkemeleri olan Federal Bölge Mahkemeleri ile ilgiliydi. Şöyle ki; o yıllarda bölge mahkemelerinin aldığı kararlar itiraz sonucu federal temyiz mahkemesine gidiyordu. Buraya kadar rastgele bir sorun yoktu. Fakat, temyiz mahkemelerinin yarıdan fazla itirazı haklı bulması, sistemin önemli bir formda çöküşünün habercisiydi. Denetçiler aylarca süren çalışmalar sonucu kendilerini kahkahalarla güldüren bir gerçekle yüz yüze geldiler. Sabah saatleri ve öğlenden sonra görülen karar duruşmalarında sorun yoktu. Lakin, öğlenden çabucak evvel ve günün son duruşmasında alınan kararlar garabetti. Yargıç(lar), zanlıya ya haddinden fazla ceza uyguluyor ya da cezayı zoraki bir kanuna uydurmaya çalışıyordu. Bunun sebebi de düşen kan şekerleriydi. Katiyen yanlış okumadınız! Evet, devrin çoklukla yaşı 50 üstü olan yargıçları, kan şekerleri yüzünden temyizden dönen kararlara imza atıyordu.
Siz siz olun açken asla bir tartışmaya yahut markete girmeyin.”
“HERKESİN TAHLİLİNE KİMSE KARIŞAMAZ”
“1900’lü yıllarda Kopenhag Üniversitesi, Fizik Kısmı Lideri Prof. Christian Christiansen’in final imtihanı sorusu bilim dünyasını karıştırır. Aslında ortalığı ayağa kaldıran, bir öğrencisinin soruya verdiği yanıttır. Soru açıktır: ‘Bir gökdelenin yüksekliğini belirlemek için bir barometrenin nasıl kullanılacağını açıklayın?’
Bu soruya verilen en gerçekçi yanıtın bilim dışı olması kaosu başlatır. Yanıt şudur; ‘Barometreyi, evvelce ölçtüğüm bir ipe bağlarım ve gökdelenden sarkıtırım. İp artı barometrenin uzunluğu gökdelenin uzunluğunu verir.’
Bu orjinal karşılık Prof. Christiansen’i resmen delirtir ve kâğıdı yırtar. Öğrenci karşılığın yanlışsız olduğundan o kadar emindir ki, üniversite idaresine itirazda bulunur. Üniversite öğrencinin itirazını kabul eder ve bir hakem heyeti oluşturulmasını kararlaştırır. Hakem heyeti yanıtın yanlışsız olduğunu lakin fizik dersinin yeterliliğini taşımadığını, öğrenicinin 15 dakikalık bir imtihanla soruyu açıklamasını ister. Öğrenci üç farklı bilimsel usulle soruyu cevaplar. Hocalar şaşkınlık içindedir ancak öğrenci devam eder, “Bunların hepsi aslında gereksiz teknikler, gökdelenin kapıcısına barometreyi ikram edip yüksekliği sormak en mantıklısı” diyerek mevzuyu kapatır.
Bu öğrenci mezun oldu mu? Evet! Barometreye ip bağlayan kişi; çağdaş atom modellemesini çözenlerden ve kuantum mekaniğinin birinci öncülerinden biri olan 1922 Nobel Fizik Ödülü’nün sahibi Niels Bohr’un ta kendisidir.”
MURAT NEDİM KİMDİR
Büyük edebiyatçı Yaşar Kemal’in tavsiyesiyle, yalnızca ön isimleri olan “Murat Nedim”i kullanan Murat Nedim Koca, 1979’da İstanbul’da doğdu. Gençlik yıllarında mizah mecmualarında çizgi hikayeler yazarak edebiyatla tanıştı. İktisat eğitimini yarıda bırakarak gazeteciliğe başladı. Uzun yıllar boyunca muhabir, editör, yazı işleri müdürü ve köşe yazarı olarak çalıştı, binden fazla röportaja imza atan ödüllü gazeteci, senarist ve reklam müellifi olarak çeşitli projelerde misyon aldı. Müelliflik ve eğitmenlik dışında hala toplumsal medya ve internet projelerine danışmanlık yapmakta ayrıyeten yapay zekâ üzerine çalışmalarda bulunmaktadır.
Sinan Acıoğlu