T24 Haber Merkezi
Türkiye, Memleketler arası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail aleyhindeki soykırım davasına müdahillik beyanını, Divan’a sundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, X hesabından yaptığı paylaşımla Türkiye’nin müdahillik beyanını sunduğunu duyurdu ve “Soykırımı durdurmak için memleketler arası toplum üzerine düşeni yapmalı; İsrail ve destekçileri üzerinde gerekli baskıyı kurmalıdır” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye’nin Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhindeki soykırım davasına müdahillik beyanını sunduğunu duyurduğu X iletisinde şu sözlere yer verdi:
“İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahillik müracaatımızı Memleketler arası Adalet Divanı’na az evvel sunduk.
İşlediği kabahatlerin cezasız kalmasından yürek alan İsrail, her geçen gün daha fazla suçsuz Filistinliyi öldürüyor.
Soykırımı durdurmak için milletlerarası toplum üzerine düşeni yapmalı; İsrail ve destekçileri üzerinde gerekli baskıyı kurmalıdır.
Türkiye, bu yolda elinden gelen her türlü gayreti gösterecektir.”
Dışişleri Bakanı Fidan’ın X paylaşımı
Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından sunuldu
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Türkiye’nin UAD’de İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahillik müracaatının bugün Türkiye saatiyle 16.30’da Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından divana sunulacağını belirtmişti.
Keçeli, X toplumsal medya hesabından, Türkiye’nin bugün yapacağı UAD’deki İsrail’e karşı soykırım davasına müdahillik bildirimi hakkında paylaşımda bulunmuş, müracaatın bugün Türkiye saatiyle 16.30’da Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından Divan’a sunulacağını kaydetmişti.
Dışişleri: İnsanlık vicdanı ve milletlerarası hukuk, İsrailli yetkililerin hesap vermesini sağlayacak
Fidan’ın açıklamasının akabinde bir açıklama da Dışişleri Bakanlığı’ndan geldi. “İnsanlık vicdanı ve memleketler arası hukuk, İsrailli yetkililerin hesap vermesini sağlayacaktır” tabirlerinin kullanıldığı resmi açıklama, şöyle:
“Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından İsrail’in 1948 Soykırım Kabahatinin Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nden kaynaklanan yükümlülüklerinin ihlaline ait İsrail aleyhine Memleketler arası Adalet Divanı (UAD) nezdinde yapılan başvuruyu ülkemiz sürecin başından itibaren takip etmektedir.
Müdahillik imkanlarına yönelik titizlikle gerçekleştirilen değerlendirmeler sonrasında ülkemizin davaya müdahil olma kararı, Sayın Bakanımız tarafından 1 Mayıs 2024 tarihinde açıklanmıştı.
Bu süreçte Bakanlığımızın eşgüdümünde ilgili kurum ve kuruluşlarımızın katkıları ve iştirakleriyle yürütülen kapsamlı tüzel çalışma sonrasında müracaata ait Müdahillik Beyanımız, UAD Statüsü’nün 63. hususu kapsamında Soykırım Sözleşmesi’ne taraf ülke olarak, 7 Ağustos 2024 tarihinde Divan’a sunulmuştur.
Müdahillik kararımız, ülkemizin Filistin konusunun hukuk ve adalet çerçevesinde tahliline atfettiği ehemmiyetin yansımasıdır.
İnsanlık vicdanı ve milletlerarası hukuk, İsrailli yetkililerin hesap vermesini sağlayacaktır.”
Bakan Fidan, müdahillik dosyasının sunulacağını duyurmuştu
Türkiye’nin müdahillik evrakını bugün Divan’a teslim edeceğini Dışişleri Bakanı Hakan Fidan duyurmuştu.
Kahire’de Mısırlı mevkidaşı Bedir Abdulati ile ortak basın toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin, Memleketler arası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahil olmak için hazırlanan belgenin çarşamba günü yani bugün Lahey’de sunulacağını duyurmuştu. Bakan Fidan, “Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım suçlamasıyla yargılanan Netanyahu’ya, demokrasinin beşiği olma tezindeki ABD Kongresi’nde konuşma yaptırıldığını gördük. Biz şuna inanıyoruz, savaş kabahatlerinin yeri parlamento kürsüsü olamaz, savaş suçlularının oturtulması gereken yer, lakin ve fakat sanık sandalyesi olmalıdır. İsrail’e takviye verenler bu yanlıştan bir an evvel geri dönmelidir. Gazze’deki katliama dur denilmezse yalnızca bölgemiz değil, tüm dünya ağır bedeller ödeyecek” tabirlerini kullanmıştı.
Güney Afrika’nın Memleketler arası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhine açtığı soykırım davası
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023’te, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Mukavelesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhine Milletlerarası Adalet Divanı’nda dava açmıştı.
Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyet teşkil etmesi nedeniyle UAD’den ihtiyati önlemlere hükmetmesini istemiş ve önlem talebine ait duruşmalar, 11-12 Ocak’ta Lahey’deki Barış Sarayı’nda yapılmıştı.
Divan, 26 Ocak’ta önlem kararlarını açıklamıştı.
Buna nazaran, İsrail’in Soykırım Mukavelesi’nin 2. hususunda tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm tedbirleri almasına, İsrail ordusunun Soykırım Mukavelesi’nin 2. hususundaki fiilleri işlemesini engelleyecek tedbirleri acilen almasına, Gazze’deki Filistinlilere yönelik soykırım daveti yapanları önlemek, engellemek ve cezalandırmak için gereken tüm adımları atmasına, Gazze’deki Filistinlilerin karşılaştığı olumsuz ömür şartlarını ortadan kaldırmak için gereksinim duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve tesirli tedbirleri almasına, Gazze’deki Filistinlilere karşı Soykırım Mukavelesi’nin ihlalini gösteren kanıtların yok edilmesini önlemek ve korunmasını sağlamak için tesirli önlemler almasına, kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 ayda alınan tüm önlemler hakkında Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetmişti.
Divan, Güney Afrika’nın 6 Mart’ta yaptığı ek önlem talebi üzerine 28 Mart’ta açıkladığı ek önlem kararında, İsrail’den Gazze’ye hemen gereksinim duyulan insani yardımların ulaştırılmasını sağlamasını, Filistinlilerin haklarını ihlal etmemesi gerektiğini ve ek önlemlere ait aldığı tedbirleri 1 ay içinde Mahkemeye bir rapor sunmasına karar vermişti.
Divan 24 Mayıs’taki kararında, Refah’ta, sıkışan Filistinlilerin karşı karşıya kaldığı insani felaket tehlikesi nedeniyle daha evvel hükmettiği önlemlerin kâfi olmadığını belirterek, İsrail’in Refah kentine yönelik askeri hücumlarını derhal durdurmasına, Gazze’de hemen gereksinim duyulan hizmetlerin ve insani yardımın manisiz bir halde sağlanabilmesi için Refah Hudut Kapısı’nı açık tutmasına, BM yetkili organları tarafından soykırım savlarını araştırmak üzere görevlendirilenlerin, Gazze Şeridi’ne manisiz erişimini sağlamak üzere tesirli önlemler almasını ve alınacak tüm önlemlere ait bir ay içinde Mahkeme’ye bir rapor sunmasına hükmetmişti.
|
5 soru-5 cevap Türkiye’nin UAD’deki İsrail’e karşı soykırım davasına müdahillik müracaatına ait merak edilen 5 soru ve diplomatik kaynakların verdiği karşılıklar şöyle: Müdahilliğin desteği nedir? Türkiye’nin Milletlerarası Adalet Divanı’na müdahillik beyanı, Divan’ın Statüsü’nün 63. unsurundaki şu tabire dayanıyor: “Uyuşmazlığın taraflardan öteki devletlerin de katıldığı bir mukavelenin yorumlanması kelam konusu olduğu vakit, yazman bu devletlere çabucak durumu bildirir. Bu formda bilgilendirilen her devlet davaya müdahil olma hakkına sahiptir; lakin bu hakkını kullanırsa, kararla verilen yorum kendisi için de eşit derecede bağlayıcı olacaktır.” Türkiye’nin müdahilliğine ait hukuksal süreç nasıl ilerleyecek? Kurallara nazaran Divan, müdahillik beyanını görülmekte olan davanın tarafları olan Güney Afrika Cumhuriyeti ve İsrail’e bildirerek yazılı müşahedelerini isteyecek. Divan, kabul edilebilirliğe ait kararını, gerekmesi halinde kelamlı duruşma tertip ederek verecek. Davanın tarafları müdahillik beyanına ait müşahedelerini yazılı olarak sunabilecek, yazılı taraf müşahedeleri alınması halinde, Türkiye’nin, karşı müşahedelerini yazılı olarak sunma hakkı gizli bulunuyor. UAD’deki Güney Afrika-İsrail müracaatına öbür ülkeler müdahillik talebinde bulunabilir mi? UAD’deki Güney Afrika/İsrail müracaatına bugüne kadar Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya müdahillik talebinde bulundu. Divan bu müracaatlar ile ilgili şimdi karar vermedi. Müdahillik düzeneği öbür davalarda uygulandı mı? UAD Statüsü’nün 63. hususuyla düzenlenen müdahillik kuruluşuna UAD önündeki öteki müracaatlarda da müracaat edilmişti. Buna örnek olarak, Ukrayna ve Rusya ortasındaki müracaatta UAD 32 ülkeden gelen müdahillik beyanını kabul edilebilir bulmuştu. Bunun yanı sıra Gambiya ve Myanmar ortasındaki müracaatta, Divan 7 ülkenin müdahillik talebinin kabul edilebilir olduğunu kararlaştırmıştı. Dava sürecinin ne vakit sonuçlanması bekleniyor? Divanın önündeki sürecin sonuçlanacağı tarih konusunda öngörüde bulunulmasının güç olduğu söz ediliyor. UAD önündeki süreç, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin 29 Aralık 2023 müracaatıyla başladı. Mevcut kademede Divan, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin, davaya görüş sunması için son tarih olarak 28 Ekim 2024’ü belirledi. İsrail’in karşı görüşünü sunması için son tarih de 28 Temmuz 2025 olarak belirlendi. Divan’ın bugüne kadarki içtihadı göz önünde bulundurulduğunda, dava sürecinin 4-5 yıl sürebileceği bedellendiriliyor. |